Türkiye, “Tozlu kuşak” olarak ifade edilen Afrika, Orta Doğu ve Asya çöllerinin ortasında yer alıyor. Atmosfere atılan yıllık 2 milyar ton mineral toz emisyonunun yüzde 70’i bu toz üçgeninden kaynaklanıyor. Türkiye’ye de bu emisyonun her yıl yaklaşık 20 milyon tonu ulaşıyor.
MAYIS – HAZİRAN
En riskli dönem de mayıs ayı. Haziran ayında da çöl tozu taşınımları artıyor. Kayıtlar ve yapılan ölçümler, mart ayıyla başlayan çöl tozu fırtınalarının mayıs ayında zirveye ulaştığını ortaya koyuyor. “Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli”nin (IPCC) güncel iklim analizlerine göre, kuraklık hadisesinin sıklığı ve şiddetinin artmasıyla kum ve toz fırtınalarının daha yoğun yaşanması bekleniyor.
En yoğu toz taşınımına Türkiye’nin güneydoğusu maruz kalıyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında, İç Anadolu Bölgesi’nin güneydoğusu ve Akdeniz Bölgesi’nin doğusu, atmosferdeki aerosollerin en yoğun olduğu alanlar. Bu bölgelerin dışında, Iğdır, Ağrı ve İzmir illeri sınırları içinde de yüksek yıllık ortalamalar saptanmış durumda.
MASKE TAKIN
Uzmanlar, toz taşınımının yüksek olduğu günlerde başta kalp ve solunum yolları hastalığı olmak üzere kronik rahatsızlıkları bulunanların, yaşlı ve hamilelerin kapalı ortamda kalmalarını öneriyor. Ayrıca toz fırtınasının etkili olduğu dönemlerde dışarı çıkıldığında ise ağız ve burnu maske ya da ıslak bezle kapatılması salık veriliyor.
MENENJİT TEHLİKESİ
Özellikle kalp-damar ve solunum yolu rahatsızlığı bulunanlarda riskin daha yüksek olduğunu belirten uzmanlar, boyutları 0.1 mikrondan daha küçük ince toz tanelerinin, solunum sisteminde birikerek hasar yapıcı ve tıkayıcı etkide bulunduğunu belirtiyor. Bu durum, kalp damar hastalıklarını ve kardiyovasküler rahatsızlıkları artırıyor. Ayrıca tozlarla taşınan mikroorganizmaların, çeşitli enfeksiyonların yanı sıra menenjite dahi neden olabileceği belirtiliyor. Bir diğer tehdit ise tozların içindeki kirletici maddeler. En önemlileri de silisyum ile kurşun. Silisyum, ölümcül akciğer hastalığı silikozise yol açmasıyla biliniyor. Kurşun parçacıkları ise beyin hasarı ve ölümlerle ilişkilendiriliyor.

