Eylül ayında Nijmegen merkezli Nexperia’nın yönetimine müdahale eden Hollanda, gerekçe olarak ulusal güvenlik endişeleri ve Çinli ana şirket Wingtech Technology’nin “ciddi yönetim eksikliklerini” gösterdi. Bu karar, Pekin yönetiminden hızlı ve sert bir karşılık buldu.
Pekin’den ihracat kısıtlaması
Çin, Hollanda’nın hamlesine karşılık Nexperia çiplerinin ihracatını durdurdu. Daha sonra kısıtlamaları kısmen gevşetse de sevkiyatların tam anlamıyla yeniden başlayabilmesi için Hollanda’nın Nexperia üzerindeki kontrolünü azaltmasını şart koştu.
Bu gelişmeler, pandemi döneminde ve 2021’de Japonya’daki fabrika yangınında yaşanan çip arz sıkıntılarını telafi etmeye çalışan otomotiv üreticilerini yeniden zora soktu. Sektör, düşük teknolojili çiplerin Çin tarafından bir baskı unsuru olarak kullanılabileceğini öngörmemişti.
ABD merkezli Seraph Consulting’in CEO’su Ambrose Conroy, Reuters’a yaptığı değerlendirmede,
“Kimse jeopolitik bir kesintiye hazırlıklı değildi ve hâlâ da değiller” diyerek durumu özetledi.
Nexperia çiplerinin yokluğu üretimi vurdu
Çin’in atılımı sonrası, otomobil frenlerinden elektrikli camlara kadar çok çeşitli parçalarda kullanılan Nexperia yarı iletkenlerinin sevkiyatı aksadı. Hollanda hükümeti geçen hafta geri adım atarak çözüm sinyali verse de kriz piyasayı çoktan etkiledi:
-
Nissan ve Honda, çip tedarikindeki eksiklik nedeniyle üretimi azaltmak zorunda kaldı.
-
Alman tedarikçi Bosch, fabrika çalışma saatlerini kısmaya gitti.
-
Pek çok tedarikçi, üretim durma noktasına geldi.
Guangdong Uluslararası Stratejiler Enstitüsü’nden Prof. Li Xing, bağımlılığı şu sözlerle anlattı:
“Hollandalılar Nexperia’ya el koyduklarını sandılar ama sadece bir ofis binasını aldılar. Çin isterse hâlâ kıskaca alabilir. Çıkış yolunuz yok.”
Yuan ile ödeme şartı tedarik akışını karmaşıklaştırdı
Reuters’ın aktardığına göre, Nexperia sınırlı da olsa bazı yerli dağıtıcılara yeniden satış yapmaya başladı ancak bu kez yabancı para birimleri yerine yalnızca yuanla ödeme kabul ediyor. Bu durum, Çin’deki fabrikanın yabancı para işlemlerini yönetememesi nedeniyle sevkiyatların Dongguan tesisinde birikmesine yol açtı.
Buna rağmen:
-
Melecs ve Apple tedarikçisi JABIL, yuanla ödeme yaparak çip temin etmeyi başardı.
-
Bosch ise yıllık 200 milyon euroluk siparişine rağmen alternatif tedarikte zorlandı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmesinin ardından Çin, Nexperia çiplerinin bir kısmının yeniden ihracatına izin verdi. Bu gelişme, üretimi durdurmaya sayılı gün kalan Bosch, Aumovio, ZF Group ve Hella gibi devler için kritik bir rahatlama sağladı.
“Ders alınmadı mı?” sorusu yeniden gündemde
Londra merkezli Pelham Smithers Associates’ten analist Julie Boote, kriz sonrası otomotiv sektörünün yeterince hazırlıklı olmadığını vurgulayarak,
“Birkaç aylık çip stokuna sahip olmaları beklenirdi. Önceki krizde de bunu söylemişlerdi” dedi.
Nissan Performans Direktörü Guillaume Cartier ise tedarik zincirindeki kırılganlığın bir anda giderilemeyeceğini belirterek,
“Herkes ‘geçmişten ders almadınız’ diyecek ama tüm tedariki üç yılda değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?” ifadelerini kullandı.
Kriz, Nissan’ın en çok satan modeli Rogue SUV’nin üretimini kısmak zorunda kalmasına yol açtı.
Yedek çip bulmak kolay değil: Testler aylar sürüyor
Nexperia’nın ürettiği yarı iletkenler, araçlardaki güç modülleri gibi kritik bileşenlere doğrudan lehimleniyor. Bu nedenle başka bir çiple ikame edilmeleri kolay değil.
White Oak Capital Partners’tan Nori Chiou,
“Aynı görünen çipler farklı performans gösterebilir. Değişim bir gecede olmaz” diyerek bu zorluğa dikkat çekti.
Hella, alternatif tedarikçileri değerlendiriyor ancak test ve onay süreçleri bir yıla kadar sürebiliyor.
Ankura Consulting’den Alfredo Montufar-Helu, dayanıklı tedarik zinciri kurmanın hem zor hem pahalı olduğunu belirtti:
“Çeşitlendirmeden bahsedecekler, sonra bunun ne kadar maliyetli olduğunu fark edecekler.”
Nexperia’nın Almanya için kritik önemi
Şirket, Almanya’daki birçok üretici için kilit konumda bulunuyor. En önemli üretim tesisi Hamburg’da yer alıyor ve burada 1600 çalışan görev yapıyor. Tesis, son dönemde 175 milyon euroluk yatırımla modernize ediliyor.
Nexperia’nın üst düzey yöneticilerinden Achim Kempe ve Stefan Tilger için de Hamburg ana üs niteliğinde. Kempe, Batı–Çin gerilimi nedeniyle şirketi yaptırımların dışında tutmak için Avrupa ve Çin’de iki ayrı tedarik zinciri kurmayı hedefliyor.